Takviye Edici Gıda Nedir?
Gıda takviyesi, sağlıklı beslenmenin en çok tartışılan ve en önemli konularından biridir. Peki, gıda takviyesi nedir? Takviye edici gıda, normal beslenmeyi destekleyen; bir vitamin, mineral ya da besleyici veya fizyolojik etkiye sahip bir bileşenin konsantre kaynağıdır. Tek bir bileşen kaynaklı olabileceği gibi farklı bileşenlerin bir kombinasyonu halinde ve doz olarak satılan herhangi bir gıda şeklinde tanımlanabilir. Gıda takviyesi çeşitleri farklı bileşenler içerir. Bunlar;
- Vitaminler
- Mineraller
- Amino asitler
- Esansiyel yağ asitleri
- Lif
- Enzimler
- Çeşitli bitki ve bitki özleri olabilir.
Tablet, toz, kapsül, çiğneme tabletin yanı sıra içecek ve enerji çubukları şeklinde farklı formlarda satışa sunulur. D vitamini, B12,C vitamini, folik asit,biotin gibi takviye edici vitaminler ile kalsiyum, demir, glukozamin, probiyotik ve balık yağı gibi ürünler en popüler besin takviyesi çeşitleridir. Tüm gıda takviyeleri ve takviye edici vitaminler , yeterli ve dengeli beslenme programını desteklemeyi amaçlar. Beslenme bozuklukları, belirli besinlerin yeterli alımını sağlayamama, belirli fizyolojik nedenlerden dolayı besin emilimindeki bozukluklar gibi nedenleri önlemek ve tedavisini desteklemek amacıyla gıda takviyesi kullanılabilir. Takviye edici gıda ve takviye edici vitaminler , tıbbi ürünler değildir. Bu nedenle farmakolojik, immünolojik ya da metabolik etki göstermez. Hastalıkları tedavi etmek, önlemek ya da fizyolojik fonksiyonları değiştirme gibi fonksiyonlara sahip değildir.(1)(2) Takviye edici vitaminler ve gıda takviyelerinin hangi formda satılacağı, günlük alınması gereken maksimum dozajı Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından Türk Gıda Kodeksine göre belirlenir.(3)
Gıda Takviyesi Ne İşe Yarar?
Normal şartlar altında pek çok insan yeterli ve dengeli bir beslenme programıyla ihtiyaç duyduğu tüm makro(karbonhidrat, protein, yağ) ve mikro (vitamin, mineral, enzim, lif vb.) bileşenleri karşılayabilir. Ancak besinlerin pişirilmesi ve hazırlanması sırasında besin bileşenlerinde kayıplar yaşanabilir. Ayrıca kanser, diyabet, emilim bozuklukları gibi belirli sağlık koşullarında vücut için yararı bileşenler yeterli miktarda alınmayabilir. Bu durumda konusunda uzman bir hekim tarafından takviye edici vitaminler önerilebilir.(4) Takviye edici gıda faydaları şunları içerebilir;
Vegan ve Vejetaryen Beslenmeyi Destekleyebilir
Vegan ve vejetaryen beslenme programını takip edenler, hayvansal kaynaklı besinleri diyetlerinden çıkardığı için protein ile birlikte kalsiyum, demir, çinko, B12, D vitamini, protein ve omega 3 yağ asitleri gibi bileşenleri yeterli miktarda alamaz. Bu bileşenlerin alınamaması anemi, zayıflık, ödem, kalp damar ve bağışıklık sisteminde bozulmalara yol açabilir. Vücudun normal fonksiyonlarını devam edebilmesine yardımcı olmak amacıyla doktor kontrolünde gıda takviyesi ve takviye edici vitaminler alınabilir.
Kas Kazanımını Destekleyebilir
Düzenli ağırlık antrenmanları ile yeterli ve dengeli beslenmeye ek olarak protein ve vitamin takviyeleri almak kas kazanımını artırabilir. Uzmanlara göre kas kütlesini artırmak isteyen ve düzenli olarak ağırlık kaldıran bir sporcunun günlük protein ihtiyacı kilogram başına 1.2 ile 1.7 gram arasında değişiklik gösterir. İhtiyaç duyulan proteini besinlerle karşılamak ideal olsa da her zaman mümkün olmayabilir. Protein miktarını tam olarak karşıladığınızdan emin olmak için protein tozu takviyeleri içeren ara öğünleri diyetinize ekleyebilirsiniz. Ayrıca egzersiz performansını artıran kreatin; kas büyümesi ve antrenman sonrası kas onarımını artıran dallı zincirli aminoasit takviyeleri (BCAA) alabilirsiniz.(5)
Hamilelik Döneminde Beslenmeyi Destekleyebilir
Gebelik döneminde hormonların etkisi ve bebeğin gelişimi, anne adayının enerji ve besin öğeleri gereksinimini artırır. Ayrıca planlı bir gebelik düşünüyorsanız hamilelik öncesi hem vücudunuzu hazırlamak hem de bebeğin sağlıklı şekilde gelişimini sağlamak için kalsiyum, folik asit, B vitaminleri, demir, omega 3 yağ asitleri gibi takviye edici vitaminler ve mineraller ile bazı bileşenler kullanabilirsiniz. Bu bileşenlerin beslenme programınıza ve kişisel ihtiyaçlarınıza uygun olarak doktor ya da diyetisyen tarafından belirlenmesi genel sağlık durumunun korunması açısından önemlidir.
Bağışıklık Sistemini Destekleyebilir
Günlük beslenme programının yeterli makro besin (karbonhidrat, protein, yağ) ve mikro besinler (vitamin, mineral vb) içermesi bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarını yerine getirebilmesi açısından oldukça önemlidir. Uzmanlar yeterli ve dengeli bir beslenme programının belirli vitaminler, mineraller ve diğer bitkisel bileşenlerle desteklenmesinin bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olabileceğini belirtmektedir. Bağışıklık sistemini güçlendirmek için D vitamini, C vitamini, çinko gibi mineral ve takviye edici vitaminler alınabilir. (5)
Takviye Edici Gıda Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Takviye edici gıdalar, bir sağlık uzmanının (doktor, diyetisyen, eczacı, diş hekimi) kontrolünde alınmalıdır. Takviye edici vitaminler, normal beslenme programına destek amaçlı kullanılır. Bilinçsiz gıda takviyesi almak, diğer besin bileşenlerinin emilimini engelleyebilir. Takviye edici gıda kullanırken aşağıdaki noktaları göz önünde bulundurun:
- Kullandığınız ilaçlar ya da diğer takviyeler hakkında sağlık uzmanını bilgilendirin. Her bir ilaç ya da takviyenin adını, doz miktarını, ne sıklıkla aldığınızı ve kullanım amacını kaydedin ve bu kaydı sağlık uzmanı ile paylaşın.
- Herhangi bir cerrahi işlem geçirmeniz gerekirse kullandığınız takviyeler hakkında doktorunuzu bilgilendirin.
- Her besin takviyesinin kimyasal yapısı, güvenilir doz miktarı, vücuttaki çalışma prensibi, alınması gereken doz miktarı birbirinden farklı ve kişiye özeldir. Ayrıca gıda takviyesi formları da değişiklik gösterir. Hangi formun size uygun olduğunu belirlemek için doktorunuza danışın.
- Gıda takviyesinin sizin için potansiyel faydalarının neler olabileceği ve herhangi bir güvenlik riski taşıyıp taşımadığını belirlemek için sağlık uzmanına danışın. Sizin için uygun doz miktarı, nasıl, ne zaman ve ne kadar süre almanız gerektiği gibi aklınıza takılan tüm soruları sağlık uzmanı ile paylaşın.(1)
Besin Takviyesi Kilo Aldırır mı?
Besin takviyelerinin her biri normal beslenme programına destek amaçlı alınan ve farklı etkilere sahip bileşenler içerir. Genel sağlık durumunu korumak amacıyla kullanılan ürünler, iştah kaybı ve sindirim sistemi bozukluğuna bağlı hastalıkların tedavisini destekleyebilir. Ayrıca bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarına da yardımcı olabilir. Tüm bu etkiler sayesinde kişinin iştahını açabilir ve ideal kilosuna ulaşmasına katkıda bulunabilir. Vücut ihtiyaç duyduğu bileşenleri aldığında daha düzenli çalışır ve kilo sorunu yaşanmasına engel olabilir. Aynı şekilde iştah artışı üzerinde etki göstererek kilo vermeye de yardımcı olabilir.(6)
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
